Kruszwica - Perła KujawZabytki
* Ruiny późnogotyckiego zamku z pozostałą Mysią Wieżą, będącą basztą o wysokości 32 m, z której rozpościera się widok na miasto i jezioro Gopło * Kolegiata św. Piotra i Pawła z 1120-1140 w stylu romańskim, później wielokrotnie przebudowywana między innymi w latach 1856-1859, pierwotny romański kształt nadano jej w latach 1954-1956 w trakcie prac konserwatorskich pod kierunkiem prof. Jana Zachwatowicza * Stare Miasto – wraz z rynkiem i zabytkowymi kamienicami * Kościół kopułowy św. Teresy z 1922 w Rynku według projektu Stefana Cybichowskiego. * Zabudowania cukrowni z XIX wieku. * Zrodzisko wczesnośredniowieczne (na południowym końcu Półwyspu Rzępowskiego) Położenie Kruszwica jest położona w południowej części województwa kujawsko-pomorskiego w powiecie inowrocławskim nad jeziorem Gopło. Gmina Kruszwica graniczy z 8 gminami. Miasto zamieszkuje niemal 10 tys. mieszkańców na powierzchni 6,64 km2. Miasto leży w niewielkich odległościach do ważnych ośrodków regionu. Miasto leży na trasie nr 62 Strzelno – Włocławek – Siemiatycze, a blisko Kruszwicy przebiega trasa nr 15 Toruń – Gniezno – Wrocław. Historia Kruszwicy Legendy mówią o Popielu, którego zjadły myszy, ubogim Piaście Kołodzieju (protoplaście dynastii Piastów), a także o państwie królowej Goplany.Ze źródeł historycznych pochodzą poniższe informacje. Najstarsze ślady osadnictwa pochodzą z neolitu – ok. 3900-1800 p.n.e., na ok. 500 rok p.n.e. datuje się gród na Ostrowie Rzępowskim (obecnie Półwysep Rzępowski). Osadnictwo na tym terenie było podyktowane żyznością gleb, bogactwami naturalnymi i dogodnym położeniem geograficznym. Rozwojowi Kruszwicy sprzyjało położenie na "szlaku bursztynowym" i na szlaku z Wielkopolski na Ruś. Szlak wodny prowadzący od Warty, poprzez jezioro Gopło do Wisły był dodatkowym atutem Kruszwicy. Kruszwica w tym czasie była niewielką osadą o charakterze otwartym. Najprawdopodobniej głównym grodem plemienia Goplan była silnie broniona osada w Mietlicy, położona ok. 20 km w kierunku południowym od Kruszwicy. W IX wieku plemię Goplan zostało włączone do państwa Polan. Dlatego w X i XI wieku Kruszwica stała się znaczącym ośrodkiem miejskim z grodem na wyspie, gdzie rezydowali polscy królowie i książęta. Bujny rozkwit zachwiało spalenie miasta przez księcia Władysława Hermana w 1096, kiedy to gród uwikłał się w konflikt, udzielając schronienia zbuntowanemu Zbigniewowi. Jednak w XII i do połowy XIII wieku następuje ponowny rozwój miasta i wzrost liczby mieszkańców. Od końca XII wieku gród był siedzibą kasztelanii kruszwickiej. W tym okresie zbudowano romańską kolegiatę św. Piotra i Pawła oraz kościół grodowy św. Wita. W XII wieku powstały także kolejne kościoły: szpitalny pod wezwaniem św. Gotarda i miejski św. Klemensa. W tym też czasie Kruszwica była najprawdopodobniej siedzibą biskupa kujawskiego. Biskupstwo to ustanowiono ok. roku 1123-1124 podczas legacji Idziego z Tuskulum. Pierwszym biskupem noszącym przydomek "kruszwicki" był pochodzący z Niemiec Swidgier. Czasy Bolesława Krzywoustego i Bolesława Kędzierzawego były pomyślne dla Kruszwicy, jednak od roku 1271 następuje upadek. W tym roku Bolesław Pobożny spalił miasto.* w XIV następowało podnoszenie się grodu z ruin * 1332-1337 gród pozostawał we władaniu Krzyżaków * w latach 1350-1355 z rozkazu Kazimierza Wielkiego wzniesiono zamek (z "Mysią Wieżą") – siedzibę kasztelani i starostwa * w 1422 roku Władysław Jagiełło nadał Kruszwicy magdeburskie prawa miejskie, poprzednia lokacja na zachodnim brzegu Gopła dokonana prawdopodobnie w 1303 przez księcia kujawskiego i łęczyckiego nie powiodła się * potop szwedzki – zniszczenie miasta, spalenie zamku * 5 sierpnia 1772 – włączenie do zaboru pruskiego w wyniku I rozbioru Polski * 3 stycznia 1919 – wyzwolenie Kruszwicy w powstaniu wielkopolskim W wyniku I rozbioru polski w 1772 r. Kruszwica włączona została do zaboru pruskiego. Przez cały okres panowania pruskiego piastowski gród był dla Polaków symbolem patriotyzmu i polskości. Miasto systematycznie, lecz powoli rozwijało się. Koniec XIX w. był dla Kruszwicy zdecydowanie korzystny, gdyż oddano do żeglugi uregulowaną Noteć, która połączyła Kruszwicę z Kanałem Bydgoskim. W mieście wybudowano także cukrownię. Okres międzywojenny to dalszy rozwój miasta, w szczególności poczyniono duże inwestycje w sektorze rolno-spożywczym. Tendencja została zachowana i w latach 1952-1956 wybudowano zakłady przemysłu tłuszczowego. W czerwcu 1960 r. odbyły się w Kruszwicy uroczystości które inaugurowały ogólnokrajowe obchody Tysiąclecia Państwa Polskiego. |